Η Μυκονιάτικη γιορτή της Αποκριάς ήταν προγραμματισμένη να αρχίσει στις 3, μετά το μεσημέρι της Κυριακής 14 Φεβρουαρίου, στο υπαίθριο Θεατράκι της Λάκκας. Από πολύ νωρίτερα ο κόσμος είχε αρχίσει να συγκεντρώνεται, αδημονώντας, με αποτέλεσμα το μικρό Θέατρο να μη έχει ούτε στασίδι ελεύθερο. Γεμάτο ώς επάνω, με πολύ κόσμο να κάθεται κατάχαμα, στην σκηνή, και με ακόμη περισσότερο σκαρφαλωμένο στις γύρω πεζούλες, στους βράχους, στα τοιχία...
Το πρόγραμα ξεκίνησε, όπως ήταν προγραμματισμένο, με τα διάφορα θεατρικά και μουσικοχορευτικά νούμερα μασκαράδων όλων των φύλων και των ηλικιών, προς μεγάλο ενθουσιασμό μικρών και μεγάλων.
Πίσω από τους DJ's, όμως, που επιμελούνταν την μουσική, μπορούσε κανείς να δει την παλιά φρουρά των παραδοσιακών μουσικών της Μυκόνου. Δεξιοτέχνες στην σαμπούνα (ή τσαμπούνα) και στο τουμπάκι, ζωντανό κομμάτι οι άνθρωποι αυτοί της τοπικής παράδοσης, αναπόσπαστη κι άξια ψηφίδα των Μυκονιάτικων πανηγυριών - οικογενειακών ή θρησκευτικών. Γραμμές στο πρόσωπο, σημάδια στα χέρια - αποδείξεις ζωής πλούσιας σε βιώματα και δουλειάς σκληρής, με την ανάγκη της διεξόδου στην μουσική και στο τραγούδι.
Για να πω την αλήθεια, οι μουσικοί αυτοί ήταν ο κύριος λόγος, για τον οποίο βρέθηκα εκείνο το μεσημέρι στην Λάκκα. Καθώς δεν είμαι Μυκονιάτης ούτε μένω μόνιμα στην Μύκονο, δεν μου είχε σταθεί εύκολο να τους πετύχω σε κάποια γιορτή ή σε κάποιο πανηγύρι.
Η συγκίνησή μου, λοιπόν, ήταν μεγάλη τώρα, που τους έβλεπα από κοντά, να περιμένουν ήσυχα και υπομονετικά την σειρά τους να εμφανισθούν στην σκηνή.
Μιχάλης Κουνάνης "Μπαμπέλης" και Δημήτρης Κουκάς:
Μαζί τους ο Σελινάς:
Το τουμπάκι κάτω από το πανωφόρι, ίσως από φόβο για μια ξαφνική ψιχάλα, καθώς η Κυριακή εκείνη ήταν συννεφιασμένη ... Η σαμπούνα και, συγκεκριμένα, το ασκί της που το ονομάζουν "φυλακούρι", διπλωμένο και κλεισμένο σε σακούλα από νάυλον. Διαβλέπω μια στοργή εδώ και νοιώθω βέβαιος πως η σχέση ανάμεσα στους οργανοπαίκτες και στα όργανα είναι κάτι ζωντανό, σχεδόν χειροπιαστό, κάτι, που εκφράζεται όχι μόνο μέσα από την τακτική τους χρησιμοποίηση, αλλά και μέσα από μια φροντίδα συνεχή, ένα χάδι, ένα προσεκτικό πιάσιμο...
Ένα χέρι κρατάει εδώ σφιχτά την σακούλα με το φυλακούρι και, μαζί, τις "σαμπουνομάνες". Οι σαμπουνομάνες είναι οι απαραίτητοι για την παραγωγή της μουσικής μελωδίας καλαμένιοι αυλοί, που προσαρμόζονται στο κέρας του βοδιού, το οποίο εφαρμόζεται μπροστά στην σαμπούνα και λειτουργεί ως μεγάφωνο...
Άλλο χέρι αγκαλιάζει το τουμπάκι και κρατάει τα δικά του ξυλάκια...
Κι έρχεται η στιγμή: η ώρα κοντεύει 4:30, όταν τελειώνουν τα μουσικοχορευτικά νούμερα, οι μασκαράδες αποσύρονται κι ο παρουσιαστής φωνάζει στην σκηνή τις σαμπούνες και τα τουμπάκια...
Δεν θα κρύψω την λύπη μου εδώ για το γεγονός ότι το Θεατράκι της Λάκκας άδειασε πολύ γρήγορα και σχεδόν όλοι οι θεατές αποχώρησαν. Θέλω να πιστεύω ότι, μάλλον επειδή είχε προηγηθεί και η Αποκριάτικη γιορτή του σχολείου, ο κόσμος μπορεί να ήταν κουρασμένος και να μη άντεχε περισσότερο... Γεγονός, πάντως, είναι ότι πολύ γρήγορα μείναμε στο Θέατρο κάπου 20-30 άτομα μόνον.
Όμως αυτό δεν πτόησε κανέναν! Οι ακατάβλητοι και περήφανοι οργανοπαίκτες έπαιξαν κανονικά για μας - και, επίσης, δεν διαμαρτυρήθηκαν ούτε μια φορά για τον "αναιδή" φωτογράφο, που, σιγοτραγουδώντας, πάντως, και πάντα ακολουθώντας τον δικό τους σκοπό, γυρνούσε ολόγυρά τους στην σκηνή, προσπαθώντας να πετύχει την σπάνια πόζα, την πιο καλή στιγμή, την πιο σημαντική λεπτομέρεια! Τους ευχαριστώ από την καρδιά μου όλους για την ευκαιρία, που μου δώσανε να απολαύσω την μουσική τους και να τους απαθανατίσω κιόλας...
Ο Δημήτρης Κουκάς παίρνει μιαν ανάσα, πριν φυσήξει πάλι την σαμπούνα του. Το κομμάτι, από το οποίο φυσάει, είναι φτιαγμένο από κόκκαλο ποδιού κατσίκας, που τροχίζεται, μέχρι να λάβει την επιθυμητή και αναγκαία μορφή.
Οι σαμπουνομάνες φαίνονται εδώ καθαρά προσαρμοσμένες στο εμπρόσθιο μέρος της σαμπούνας, δηλαδή, το κέρας του βοδιού, που παίζει τον ρόλο μεγαφώνου:
Ο τουμπακτσής με το τουμπάκι του. Ένα βλέμμα ακριβό: ατόφια μέσα του κι ολοφάνερη η σπίθα της περηφάνειας και της απόλαυσης, της χαράς του μουσικού γι' αυτό, που κάνει, γι' αυτό, που προσφέρει...
Η απόλυτη προσήλωση στην δημιουργία μουσικής... αλλά κι η συγκίνηση του εκπροσώπου της επόμενης γενιάς, της νέας φρουράς, του νέου σαμπουνιέρη, που, ανάμεσα σε δύο μέλη της παλιάς φρουράς, παρακολουθεί και περιμένει την σειρά του... Στα πανηγύρια και στις γιορτές οι παλιοί εμφανίζονται πάντα έχοντας κάποιον νέο μαζί τους, λες κι είναι αυτός ένας τρόπος επίσημος για να επικυρώσουν τον καινούριο μουσικό, τον διάδοχο, τον μαθητή, να του παραδώσουν την σκυτάλη μπροστά στο πιο αρμόδιο ακροατήριο, να τον βγάλουν, τελικά, μπροστά, πριν αποσυρθούν εκείνοι.
Όπως και νάχει, γεγονός είναι ότι έτσι έχουν βγει τα τελευταία χρόνια ήδη 5-6 άξιοι νέοι σαμπουνιέρηδες στην Μύκονο, που έχουν διδαχθεί την τέχνη από τους παλιούς και διαιωνίζουν την αρχαία μουσική παράδοση του νησιού.
Και η στιγμή έρχεται... Στο Θεατράκι της Λάκκας, η σκυτάλη της σαμπούνας περνάει από τον δημήτρη Κουκά στον Θοδωρή Κιούκα, που έχει αποδείξει ήδη την αξία του, με διακρίσεις σε μουσικούς διαγωνισμούς!
Δίπλα στον Θοδωρή Κιούκα, άξιος στο τουμπάκι και στο τραγούδι (αλλά και στην σαμπούνα, όπως μου λένε) ο Γιάννης Ασημομύτης "Ρήγας". Το ζευγάρι των νέων μουσικών - μαθητών του "Μπαμπέλη" αρχίζουν το δικό τους πρόγραμμα, πατώντας πάνω στα χνάρια των δασκάλων τους...
Κι από δίπλα πάντα η παλιά γενιά... Ο Θοδωρής Κιούκας παίζει εδώ με δύο τουμπακτσήδες / δύο τουμπάκια και δύο τραγουδιστές, έναν της παλιάς κι έναν της νέας φρουράς...
Ο σαμπουνιέρης με το μυαλό και τα δάχτυλα στην μουσική, που παίζει, και με το μάτι έντονα καρφωμένο στον τραγουδιστή, μη τυχόν και χαθεί ο απαραίτητος συντονισμός...
Ο φωτογράφος εδώ μπορεί να εστιάζει στα δάχτυλα, που κάνουν τα δικά τους θαύματα με τις σαμπουνομάνες, αλλά αξίζει να σταθεί κανείς στην έξαψη, στην απόλαυση και στην περηφάνεια, που φαίνεται στο πρόσωπο του τραγουδιστή "Ρήγα"... Την έχουμε ξαναδεί αυτήν την ίδια σπίθα στην παλιότερη φρουρά και να που μεταλαμπαδεύεται κι αυτή, μαζί με την μουσική και την δεξιότητα!
Είναι μεγάλη η χαρά, μεγάλη η ικανοποίηση, μεγάλη η περηφάνια του "Ρήγα"...
Μεγάλη κι η προσπάθεια του Θοδωρή Κιούκα, που ανταμείβεται με την ανταπόκριση του κοινού - και με την εστίαση του φωτογράφου...
... γιατί ο κόσμος μπορεί να μη είναι πολύς, αλλά όσοι τυχεροί είναι παρόντες βρίσκονται όλοι επί σκηνής και το γλεντάνε για τα καλά, μετέχοντας στο χορό και στο τραγούδι το πατρογονικό...
Και του χρόνου νάμαστε όλοι καλά!..
Υ.Γ.: 1. Ένα μεγάλο από καρδιάς ευχαριστώ στον γενναιόδωρο φίλο Μυκόνιο, που μου έδωσε
απλόχερα αρκετές πληροφορίες για τα όργανα και τους μουσικούς της Μυκόνου, ώστε αυτή
η ανάρτηση να είναι πληρέστερη.
2. Σχετικά με την μουσική παράδοση της Μυκόνου, μπορούν όσοι ενδιαφέρονται να ανατρέξουν
και στο σχετικό αφιέρωμα του άξιου Γιώργου Πίττα.
